Hơn hai năm nay, sách đặc biệt trở thành điểm sáng trong bức tranh xuất bản. Dòng sách đặc biệt của Đông A ra đời đã khơi dậy phong trào làm và chơi sách. Qua thị trường thứ cấp và đấu giá, nhiều cuốn sách xuất xưởng với giá vài triệu đồng đã lên tới vài chục triệu, thậm chí trên trăm triệu đồng.

Giá sách đặc biệt tăng cao
Tối 2/7 vừa qua, một cuốn sách bản S100 (chỉ làm 100 cuốn) Bố già được bán trên sàn đấu giá. Giá khởi điểm của ấn phẩm là 0 đồng, sau một giờ, sách được giao dịch với mức 85 triệu đồng. Khi ấn bản này xuất xưởng năm 2019, giá của nó là 1,5 triệu đồng. Như vậy, sau gần hai năm được làm ra, sách đặc biệt Bố già đã tăng giá gấp gần 57 lần.

Tới ngày 19/7, sách S500 Bố già độc bản chữ A được bán với giá 260 triệu đồng.

Trong các ngày từ 15-31/7, nhiều cuộc đấu giá sách đặc biệt đã diễn ra, trong đó người bán đã trích 15% giao dịch để góp quỹ “Cùng Sài Gòn vượt qua đại dịch”.

Tại các cuộc đấu giá đó, giá cả mua bán công khai nên có thể dễ dàng thấy sách đặc biệt tăng giá nhiều lần: Cuốn S100 Văn mới 5 năm đầu thế kỷ (2000-2005) đạt 100 triệu đồng, S100 Thiên hoàng Minh Trị 27 triệu đồng, S80 Việt Nam sử lược 32 triệu đồng, S100 Anh em nhà Karamazov 39 triệu đồng, S100 Khát vọng sống 31,5 triệu đồng…

Không chỉ dòng sách đặc biệt của Đông A được ưa chuộng, sách đặc biệt của các đơn vị khác đều tăng giá sau khi phát hành. Năm 2020, Nhã Nam ra mắt bộ sách Việt Nam danh tác 15 cuốn, giá phát hành 5,7 triệu đồng. Ngay sau khi phát hành, giá của bộ sách đã tăng lên 10-15 triệu đồng. Nếu bán lẻ, giá mỗi cuốn trong bộ cũng tăng 4-5 lần.

Các cuốn sách trúc chỉ của Thái Hà Books cũng đạt mức giá cao khi đấu giá. Năm 2019, sáu phiên bản trúc chỉ cuốn Nghệ thuật và nghệ nhân vùng kinh thành Huế được mua với giá cao, tổng số tiền lên tới 133,5 triệu đồng. Trong đó, cuốn sách đấu giá cao nhất là 42 triệu đồng.

Năm 2020, Thái Hà Books tổ chức đấu giá bán ba phiên bản đặc biệt trúc chỉ cho cuốn Hồi ức về Kinh thành Huế đầu thế kỷ XIX. Giá tổng cộng ba cuốn đạt 100 triệu đồng.

Nhiều người không hiểu vì sao sách đặc biệt lại có mức giá cao như vậy.

Công phu và tỉ mỉ
Việc thực hiện các ấn bản đặc biệt là một quá trình dài và nâng cao theo từng phiên bản của những người trong cuộc. Bên cạnh việc mời chuyên gia đóng sách Dư Thanh Khiêm (đang sống tại Bỉ) đứng ra giảng dạy trong lần về nước đầu năm 2020, phía Đông A vẫn liên tục tham khảo hình thức và kỹ thuật từ các bản sách đặc biệt của Âu, Mỹ để áp dụng và có những sáng tạo cho riêng mình. Các đầu sách được lựa chọn đầu tư của Đông A đều phải là những tác phẩm kinh điển đã khẳng định được vị trí, hoặc những tác phẩm mới nhưng có nội dung thật sự xuất sắc. Tương tự, phần minh họa trong sách cũng phải được lựa chọn và chuẩn bị rất công phu. Chưa kể, ở một số ấn bản, phía Đông A còn đầu tư mời một số họa sĩ đương đại có tiếng tham gia vẽ minh họa. Họ là những Phan Cẩm Thượng, Lê Thiết Cương (Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp), Thành Chương (Người kép già), Thành Phong (Số đỏ) hay Lương Xuân Đoàn, Đào Hải Phong (Bố già)...

“Có rất nhiều công đoạn để hoàn thành một ấn bản đặc biệt: Từ in ruột, làm bìa, khâu sách. Những bản sách S làm theo lối châu Âu cổ điển với rất nhiều công đoạn thủ công” - ông Trần Đại Thắng, giám đốc Đông A, chia sẻ với Thể thao và Văn hóa. “Ví dụ như chúng tôi phải khâu sách từng tép, siết tay những chiếc gân trên gáy sách của bản S100 và để nguyên 24 giờ định hình, mạ nhũ vàng trên da. Một số ấn bản có tờ gác thủy ấn chúng tôi phải đặt các chuyên gia làm thủ công từng tờ, mỗi tờ gác được tạo ra đều là duy nhất và thời gian thực hiện cũng khá lâu”.

Cầu kỳ nhất là một số đầu sách chỉ có 5 ấn bản hạn chế (Đ, O, N, G, A), được làm rất công phu và thường chỉ đưa ra đấu giá 1 bản. Điển hình, bản chữ A Bố già được đấu giá thành công với mức 260 triệu đồng vừa qua có bìa da dê được thuộc bởi nhà thuộc da Mégisserie Jullien - 1 trong những xưởng thuộc da dê thủ công bằng thảo mộc cuối cùng còn sót lại tại Pháp. Sau đó, phía Đông A tiếp tục xử lý thủ công bằng cách lạng mỏng tấm da, chỉ còn 0,6mm để có độ dày phù hợp bọc bìa đã bồi carton và gỗ MDF. Bụng sách được mạ thủ công, trong khi cả cuốn sách được đục lỗ và khâu theo lối Passé-carton (khâu rết) cổ điển châu Âu...

Quy luật thị trường
Ông Nguyễn Hùng Việt - CEO Artopia - là người chơi sách đặc biệt trong vài năm gần đây. Quan sát sự tăng giá của sách đặc biệt, ông Việt đánh giá: “Điều đó cho thấy nhu cầu đối với sách đặc biệt”.

Vốn hoạt động trong thị trường nghệ thuật, ông Việt lý giải sưu tầm tranh, cổ vật hay sách… không phải là chơi sản phẩm phổ thông; đó phải là sản phẩm quý, hiếm, đặc biệt, thậm chí độc nhất thì mới được sưu tầm.

Thú sưu tầm sách không mới ở nước ta, nhưng trước đây, nhiều người tập trung sưu tầm sách cũ, có giá trị lịch sử, văn hóa, câu chuyện đặc biệt. Từ khi công ty Đông A sử dụng công nghệ làm sách đặc biệt mới, du nhập từ châu Âu, lần đầu chúng ta có những cuốn sách in tiếng Việt đẹp để lưu giữ, sưu tầm.

Theo ông Nguyễn Hùng Việt, sách đặc biệt có giá cao vì nó đẹp, mà số lượng hạn chế, nhiều người muốn có, trong khi số sách làm ra có hạn (chỉ làm 80 cuốn, 100 cuốn, 500 cuốn hoặc độc bản...).

“Cung ít, cầu lại nhiều, quy luật thị trường sẽ đẩy giá lên. Đó là tôi áp dụng góc nhìn của thị trường tranh vào thị trường sách đặc biệt”, ông Việt nói.

Về mức giá sách đặc biệt được đẩy cao trong các phiên đấu giá, ông Nguyễn Hùng Việt bình luận rất khó để nói giá ấy có cao so với giá trị sách hay không. Một năm trước, cuốn S100 Bố già giá 10 triệu đồng, nhiều người bảo quá cao. Đến năm nay, Bố già có giá 85 triệu đồng. Nếu đưa ra giá 85 triệu đồng mà không ai mua thì mức đó là cao, nhưng nếu vẫn có người mua, nghĩa là giá ấy hợp lý.

“Tôi chỉ nghĩ mức độ đón nhận của thị trường, người mua tới đâu. Nếu có người vẫn ham muốn thì sách vẫn tăng giá”, ông Việt nêu quan điểm.

Ông Nguyễn Bá Cường - Giám đốc Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội - cũng là người sưu tầm sách, trong đó có sách đặc biệt.

“Tôi thấy mừng, vì không phải chỉ là vấn đề chơi sách, mà nó là khởi đầu của việc người ta chuyển sang sưu tầm, tôn vinh những giá trị văn hóa. Thay bằng trong nhà bày đồ trang trí phương Tây, trang sức đắt tiền, nhiều người trưng bày sách giá trị. Qua cuộc đấu giá, người mua được sách cũng đặt mình vào tâm thế chuyển đổi giá trị trong thưởng thức văn hóa”, ông Cường nói.

Theo ông Nguyễn Việt Thắng - đại diện công ty Đông A - sách đặc biệt ngày càng được mọi người quan tâm, có thêm nhiều nhà sưu tầm biết đến. Khi sách đặc biệt tăng giá gấp tới 57 lần, đơn vị sản xuất như Đông A cũng không được lời về tiền, bởi đó là giao dịch thứ cấp, những người mua được sách từ nhà sản xuất, qua thời gian sưu tầm có thể mang đi bán.

“Đông A hoàn toàn không được hưởng lợi chỗ này, không được thêm tiền. Lợi nhất là sách của chúng tôi được trân trọng. Các nhà sưu tầm trao đổi, bán sách cho nhau, chúng tôi không tham gia việc đó. Chúng tôi có giá phát hành ban đầu, niêm yết rõ ràng”, ông Nguyễn Việt Thắng nói.

Ông Thắng chia sẻ thêm: “Khi đưa ra chương trình đặt sách cho cả năm, dù người chơi sách chưa biết chúng tôi làm sách gì, làm như thế nào, ra bao nhiêu cuốn, mọi người vẫn đặt. Qua đó thấy được lòng tin mọi người đặt vào chúng tôi”.
Đại diện Đông A nói thêm sách đặc biệt đang là trào lưu phát triển. Không riêng Đông A, nhiều nhà xuất bản, công ty đang làm sách đặc biệt khiến cho thị trường phong phú, tốt lên. Ngày càng có thêm người yêu sách, sưu tầm sách, đó là văn hóa đáng quý, cần được lan tỏa.

(Nguồn: Tổng hợp)